در یک جستوجوی ساده در مرورگرها برای خرید بلیت یا ارزیابی قیمت آن با موج وسیعی از اشتباه نگارشی این واژه به صورت «بلیط» مواجه میشوید؛ از درج اشتباه نوشتاری در سایتهای معروف گردشگری گرفته تا تیتر خبرها. احتمالا این روزها هم بیشتر از روزهای دیگر با این اشتباه نوشتاری مواجه باشید تاجایی که حتی در نوشته درست آن نیز شک کنید.
ابوالحسن نجفی در کتاب «غلط ننویسیم» در توضیح «بِلیت» آورده است: بلیت به معنای «تکه کاغذ چاپشده که خریده میشود هنگام ورود به سینما و تماشاخانه و یا وسایل نقلیه و جز اینها ارائه میشود.» این کلمه از واژه billet فرانسوی از طریق زبان روسی گرفته شده است و بهتر است که با حرف «ت» و به صورت بلیت نوشته شود و نه بلیط.
در ضبط فرهنگ لغت دهخدا از «بلیت» آمده است: [بِ](فر اِ) چک برات. تکه کاغذ یا مقوا که بر روی آن مشخصاتی از قبیل بها و تاریخ و محل استفاده چاپ شده باشد برای ورود به تماشاخانه (سینما، اتوبوس، قطار راهآهن و غیره. پته. بلیط.»
نجفی همچنین با تأکید بر اینکه املای غَلْتَک صحیح است و نه به صورت غلطک، در توضیح به غلتیدن ارجاع داده و نوشته است: «این واژه فارسی است و با «ت» نوشته میشود و نه با «ط»: « در سوراخ من هزار دینار بود… بر آن میغلتیدمی و شادی دل و فرحِ طبعِ من از آم میافزود» (کلیله و دمنه)
بنابراین بهتر است که همه مشتقات و ترکیبات این فعل را نیز با «ت» بنویسیم: غلت، غلتان، غلتنده، غلتیده، غلتاندن، غلت زدن، غلت خوردن، غلتک، و جز اینها: «به کرانه جیحون رفتم و دوستی را بگفتم تا دست و پای من ببست و برفت. آنگه خویش را بغلتانیدم و به آب در افکندم تا مگر غرق شوم» (شرح التعریف)
در زبان اصیل فارسی در کلمات از حرف (ط) استفاده نمیشود و بهتر است که این کلمه با حرف (ت) و به صورت بلیت نوشته شود نه بلیط، همانطور که « تهران » را در قدیم « طهران » مینوشتند. اما در کل این کلمه نیز مانند بسیاری از کلمات زبان فارسی دو املایی است و هر دو شکل این کلمه در این زبان دیده میشود.
سایر اطلاعات واژه بلیت
- بلیت (فارسی به انگلیسی): Pass, Tariff
- بلیت (فارسی به عربی): تذکره، ترخیص
- بلیت (مترادف و متضاد زبان فارسی): پته، بلیت
- بلیت (فرهنگ فارسی هوشیار): تکیه کاغذی که بر روی آن مشخصاتی چاپ شده باشد حاکی از بهاء و تاریخ و محل استفاده آن و غالباً برای ورود به اتوبوس و تاتر و سینما و قطار و غیره بکار می رود
- بلیت (فارسی به ایتالیایی): biglietto
- بلیت (فارسی به آلمانی): Billett (n), Das etikett, Der fahrschein, Der zettel, Die fahrkarte, Eintrittskarte (f), Fahrkarte (f), Wahlliste (f)
- بلیت (فارسی به ترکی): bilet
- بلیت (حل جدول): تکه کاغذ بهادار